Son kredi mercii olarak (lender of last resort) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türk bankalarının fonlanmasında önemli rol oynamaktadır. TCMB, bankaları fonlarken birden fazla faiz kullanmakta ve bu faizlerin tamamının bir kompozisyonundan oluşan faiz oranı ise ortalama fonlama faizi olarak adlandırılmaktadır. Politika faizinin %7,50 olmasına rağmen ortalama fonlama faizi son günlerde %9 seviyesinin üzerine yükselmiştir. Yani aslında politika faizi %7,50 değil, %9'dur (yaklaşık).
TCMB'nin en fazla kullandığı kısa vadeli faiz göstergesi 1 hafta vadeli repo faiz (politika faizi) oranıdır. Bankalar TCMB'den bir hafta vadeli borçlanmak için repo ihalesine katılmakta, TCMB'den alacağı 1 hafta vadeli borca karşılık ise menkul kıymetlerini teminat göstermektedir. TCMB verdiği borcun vadesi geldiğinde ise (1 hafta sonra) faiz geliri mukabilinde bankalar tarafından teminat olarak gösterilen menkul kıymetleri tekrar bankaların hesabına geçmektedir. TCMB'nin politika faizi dışında kullandığı diğer kısa vadeli faiz oranları ise gecelik borç alma faizi (%7,25), gecelik borç verme faizi (%10,75), geç likidite penceresi uygulaması çerçevesinde gecelik vadede uygulanan merkez bankası borç alma faiz oranı (%0) ve geç likidite uygulaması çerçevesinde borç verme faiz oranıdır (%12,25). TCMB son dönemde genel olarak bankaları politika faizi ve gecelik borç verme faiziyle fonlamakta, bu iki faiz oranının ağırlıklı ortalaması ise ortalama fonlama maliyetini oluşturmaktadır. Öte yandan TCMB, daha önce para politikasında sadeleşmeye gitmeyi planlamakta ve bu kapsamda sadece politika faizini kullanmayı düşünmekteydi. Ancak son dönemde yapılan açıklamalardan TCMB'nin geniş faiz koridorundan kolayca vazgeçmeyeceği anlaşılıyor. Yani TCMB'nin küresel piyasalardaki belirsizlikleri göz önünde bulundurarak faiz koridorunu geniş tutması ve likidite kanalıyla sıkı duruşunu devam ettirmesi bekleniyor. Küresel piyasalardaki belirsizliklerin azalması ve gelişmekte olan ülkelere yönelik risk iştahının iyileşmesine bağlı olarak ise TCMB'nin faiz koridorunun üst bandında indirime gitme ihtimali ortaya çıkabilir. Yani bir müddet daha (belirsiz) ortalama fonlama faizi, politika faizi fonksiyonunu sürdürecek.
Sonuç olarak TCMB, bankalara sağladığı fonların maliyetini artırırsa (ortalama fonlama faizini yükseltirse; yani piyasayı %7,50 ile daha az, %10,75 ile daha fazla fonlarsa) bankalar da tüketici ve yatırımcılara verdiği kredi faiz oranlarını yükseltirler. Ayrıca bu faizlerdeki yükseliş vadeli mevduat faizlerini de yükseltici yönde etkiler. Lokal olarak bakarsak faizlerdeki yükselişin kaynağı TCMB'dir. Global olarak bakarsak ise faizlerdeki artışın kaynağının Amerikan Merkez Bankası olduğunu görürüz. Zira Fed son dönemde politika faizini artırmaya başladı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder